اداره کل دامپزشکی استان اصفهان

به گزارش روابط عمومی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان؛ دکتر مصطفی کردابادی کارشناس مسئول آبزیان اداره کل دامپزشکی استان اصفهان اعلام کرد: استان اصفهان در صنعت ابزی پروری کشور به طور ویژه در آبزیان زینتی حدود 35 درصد تولید کشور از نظر تعداد تولید و 70 درصد تکثیر از نظر گونه ای را در اختیار دارد در صنعت ماهیان سردابی در استخرهای دو منظور و آبهای لب شور مقام اول کشوری را دارد و در مجموع تولید 12 هزار تن انواع ماهیان پرورشی کشور را در اختیار دارد و در مجموع تعداد72 واحد صنعتی پرورش متراکم و بیش از 500 استخر ذخیره آب کشاورزی و پرورش در آبهای نامتعارف می باشند( لب شور) و همچنین یکی از بزرگترین مزارع تکثیر نمونه کشور که جزو معدود صادرکنندگان تخم چشم زده با تولید سالیانه حدود 100 میلیون تخم چشم زده در این استان قرار دارد.

وی افزود: یکی از با ارزش ترین منابع تأمین غذای انسان، آبزیان هستند که روز به روز نیز در سبد غذایی انسان سهمیه و جایگهاه بالاتری را به خود اختصاص می دهند. منابع آبی فراوان، تنوع گونه های آبزی، امکان پرورش متراک و ارزش بالای پروتئین موجودات آبزی از جمله دلایل رشد و گسترش وسعه آبزی پروری شده و همچنین افزایش تراکم موجودات زنده باعث بروز و ظهور بیماری های مختلف در جمعیت آبزیان پرورشی شده است، به نحوی که بروز بیماری ها بعنوان اصلی ترین مانع توسعه آبزی پروری محسوب شده و سالانه این بیماریها باعث خسارات فراوانی به دلیل کاهش تولید، از بین رفتن و مرگ ومیر آبزیان، از دست رفتن هزاران شغل و مشکل در تجارت بین المللی گردیده است.  تاکنون بیماریهای زیادی در لیست بیماریهای اخطار کردنی WOAHقرار گرفته اند. از جمله این بیماری ها می توان به بیماری های ویروسی سپتی سمی هموراژیک  (VHS)و نکروز عفونی بافت های خونساز (IHN)در ماهیان سردآبی، ویرمی بهاره کپور ماهیان (SVC)و هرپس ویروس ماهی کوی (Koi Herpes Virus) در کپور ماهیان، بیماری لکه سفید میگو (WSD) و بیماری نکروز عفونی حاد هپاتوپانکراس (AHPND) در میگوها اشاره کرد. بعلاوه انواع مختلفی از بیماریهای ویروسی مانند نکروز عفونی پانکراس(IPN)و باکتریایی از جمله استرپتوکوکوزیس، یرسینیوزیس و همچنین انواع مختلفی از انگل ها نیز می توانند در آبزیان خسارات هنگفتی وارد نمایند که رقم آن بالغ بر میلیاردها دلار سالانه تخمین زده می شود. سازمان دامپزشکی کشور به منظور شناسایی، پیشگیری، کنترل و ریشه کنی این بیماری ها برنامه افزایش پوشش بهداشتی آبزیان کشور را تدوین و سالانه از طریق برنامه ها و پروژه های مختلف به اجرا در می آورد درکشور ما بیماریهای مختلفی در آبزیان پرورشی کشور گزارش شده و تولیدات را تحت تأثیر قرارداده است. این بیماریها و سایر عوامل که بهداشت آبزیان را تحت تأثیر قرار می دهند، سالانه میلیاردها تومان خسارت به اقتصاد ملی می زنند. وظیفه مدیریت بیماری های آبزیان و ارتقا بهداشت و حفظ سلامت ذخایر آبزی و جمعیت آبزیان پرورشی کشور در سازمان دامپزشکی کشور بعهده دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های آبزیان است. در ایران با توجه به شرایط آب و هوایی متنوع، صنعت پرورش ماهی قزل آلا، صنعت پرورش ماهی گرمابی (کپور ماهیان،) صنعت پرورش ماهی خاویاری، صنعت پرورش ماهی در قفس (سی باس و سی بری  و قزل آلا،) صنعت پرورش آبزیان زینتی و صنعت پرورش میگو وجود دارد و فعال است.دفتر بهداشت و بیماری های آبزیان برنامه های خود را حول سه محور تدوین نموده است.

 1- پیشگیری از بروز بیماری های اگزوتیک و استقرار سامانه تشخیص سریع اولیه (Early detection system)

2- جلوگیری از گسترش بیماری های لیست   WOAHگزارش شده در کشور و برنامه ریزی در جهت محدودسازی وکنترل آنها

 .3- پایش و کنترل بیماری های اندمیک

رخداد سه بیماری  VHS ،IHNو  IPNدر صنعت پرورش ماهی قزل آلای کشور علی رغ  کاهش چشمگیر تعداد کانون ها، هر سال موجب تلفات و خسارات اقتصادی می شود. در این راستا این بیماری ها، تحت برنامه مراقبت قرار دارند و سازمان دامپزشکی در تلاش است که از طریق منطقه بندی ( Zoning) و کوپه بندی ( Compartmentalization)نسبت به کنترل و محدودسازی این بیماری ها اقدام نموده و در صورت امکان آنها را ریشه کن نماید بیماری سپتی سمی خونریزی دهنده ویروسی ( VHS) و بیماری نکروز عفونی بافت خونساز ( IHN) و بیماری نکروز عفونی پانکراس (IPN ) سه بیماری ویروسی مهم  بوده که باعث تلفات و مرگ و میر در ماهی قزل آلای پرورشی می شود. بیماریهای  VHSو  IHNجزو بیماریهای گزارش کردنی  WOAHهستند. بیماری  VHSبه نوعی بیماری اول صنعت پرورش ماهی قزل آلا در دنیا می باشد.

درراستای اجرای بند الف و ب ماده 3 و ماده 5 قانون سازمان دامپزشکی کشور و اجرای بند ج و تبصره 1 ماده 149 قانون برنامه پنج ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران و به منظور تضمین سلامت مولدین و ماهیان پرورشی قزل الای رنگین کمان کشور در برابر بیماریهای خطرناک لیست شده سازمان بهداشت جهانی دام (OIE) طرح مراقبت بیماری VHS و IHN وIPN در ماهیان قزل الای رنگین کمان  در سطح مراکز تکثیر، تکثیر و پرورش و پرورش کشور و استان اجرا می گردد. این طرح   بر اساس اپیدمیولوژی بیماری و  با درنظر گرفتن دمای مناسب آب برای فعالیت ویروس (14 درجه سانتیگراد) مرحله اول طرح در استان ها و زون ها بسته به شرایط محیطی و دمای آب  متغیر است . اجرای طرح از زمانی آغاز میشود که دمای آب به مدت حداقل یک هفته به کمتر از 14 درجه سانتی گراد رسیده باشد و مرحله دوم طرح حداقل 4 ماه پس از مرحله اول می باشد.  

جامعه آماری در این طرح، کلیه مزارع سردآبی فعال کشور در زمان اجرای طرح و به شرح زیر می­باشد:

-    مزارع تکثیر سردآبی

-    مزارع تفریخ و پرورش (حدواسط)

-    مزارع تکثیر و پرورش سردآبی

-    مزارع پرورش سردآبی

واحد نمونه­ گیری در این طرح، ماهی، مایع تخمدانی و اسپرم می باشد

جداسازی ویروس در نمونه­ های اخذ شده از مولدین به روش کشت سلولی، بر روی محیط­های کشت BF2-EPC-RTG2  و فقط در آزمایشگاه مرکز ملی تشخیص بیماری­های سازمان دامپزشکی کشور انجام خواهد شد. شناسایی ویروس در مورد نمونه­ های اخذ شده از بچه ماهیان و ماهیان مبتلا، به روش­  Real-Time PCR و به روشConventionl –RT-PCR  در تمام آزمایشگاههای منطقه ­ای سازمان دامپزشکی کشورانجام خواهد شد.

دکتر کردابادی کارشناس مسئول بهداشت و مدیریت بیماریهای ابزیان استان گفت این طرح توسط کارشناسان شبکه های دامپزشکی استان در زمان مشخص انجام ونمونه ها به آزمایشگاه منطقه ای سازمان دامپزشکی کشور ارسال می گردد پس از اخذ جواب بر اساس ضوابط ابلاغی اقدامات بهداشتی و درمانی انجام می گیرد وی اشاره نمود اجرای این طرح که بازخورد استانی، کشوری و بینالمللی دارد ضمن تداوم تولید پایداری در تولید را به ارمغان می اورد و از نتایج این طرح می توان به موارد زیر اشاره نمود

1- پیشگیری از بروز و کنترل وقوع بیماری اخطارکردنی VHS—IHN-IPN

2- پیشگیری از بروز خسارت سنگین اقتصادی به آبزی پروران

3- شناسایی مراکز تکثیر و مزارع پرورش آلوده به بیماریهای ویروسی

4- کمک به تولید پایدار در زنجیره غذایی واقتصاد خانوار

5- تضمین صادرات بین المللی با اعمال شیوه نامه بهداشتی ، پایش و مراقبت ملی

در پایان وی به کارشناسان و آبزی پروران توصیه نمود رعایت اصول قرنطینه و بهداشت مزارع و همکاری در اجرای این طرح می تواند در توسعه پایدار و بهبود کیفیت محصولات و در نهایت افزایش بهره وری  ودرامد زایی برای مزرعه موثر باشد .